Shunti portosistemik është një sëmundje shumë e zakonshme tek qentë e vegjël, siç është raca e Yorkshire. Kjo gjendje e mëlçisë është mjaft e rrezikshme sepse, pavarësisht se fillon në mëlçi, mund të ndikojë në të gjithë trupin e kafshës. Kjo gjendje mund të ketë pasoja edhe për sistemin nervor. Edhe pse sëmundja nuk është aq e rrallë tek qentë e vegjël dhe është një nga më të zakonshmet në Yorkshire, ky problem është ende i panjohur nga shumë tutorë. Në fund të fundit, çfarë është shunt portosistemik te qentë? Cilat janë shkaqet dhe shenjat klinike të saj? A është e mundur të trajtohet shunt tek qentë? Dhe si mund ta parandalojmë që kjo sëmundje të shfaqet te qeni? Patas da Casa foli me mjeken veterinare Amanda Carloni, e cila hoqi të gjitha dyshimet rreth shuntit portosistemik te qentë. Shikojeni!

Çfarë është një shunt portosistemik?

Shunti portosistemik është një sëmundje e mëlçisë që lidhet me një anomali në qarkullimin e gjakut. Gjendja njihet gjithashtu si shunt portosistemike (DPS) ose anomali vaskulare portosistemike. Për të kuptuar se për çfarë bëhet fjalë kjo sëmundje, duhet të kuptoni pak për anatominë e qenit. “Melçia e fetusit ka funksionin e saj të kufizuar. Pra, si një mënyrë për ta kursyer dhe mbrojtur, ekziston një enë e madhe e quajtur ductus venosus, e cila devijon gjakun që të mos kalojë në mëlçi”, shpjegon veterinerja Amanda Carloni. Ajo thotë se ky ductus venosus mbyllet rreth 3 deri në 10ditë pas lindjes, pasi organi është tashmë i zhvilluar mirë. Kur kjo ndodh, gjaku që vjen nga vena porta fillon të kalojë përmes mëlçisë, një organ që ka funksionin e transformimit të substancave të caktuara në versione "më pak toksike". Kështu, ato mund të eliminohen nga trupi pa asnjë problem.

Megjithatë, Amanda shpjegon se në rastin e shuntit portosistemik, ky kanal venoz nuk mbyllet pasi zhvillohet mëlçia, gjë që pengon qarkullimin e gjakut. “Shunti ose shunti portosistemik konsiston në qëndrueshmërinë e kanalit venoz ose ekzistencën e vazave të tjera anormale. Kjo do të thotë që gjaku portal (nga vena porta) nuk kalon nëpër mëlçi dhe shkon drejtpërdrejt në qarkullimin sistemik; Marrja e substancave me vete në versionet e tyre 'më toksike'”, sqaron ai.

Çfarë e shkakton shuntin portosistemik te qentë?

Shunti tek qentë mund të jetë i fituar ose i lindur. Në tipin e fituar, shunt portosistemik zhvillohet gjatë gjithë jetës kur qeni vuan nga hipertensioni portal, pasojë e sëmundjeve si hepatiti kronik dhe fibroz. Shunti kongjenital tek qentë është lloji më i zakonshëm. Në këtë rast, nuk ka një shkak të vërtetuar mirë. Ductus venosus i qenit thjesht mbetet i hapur. Shunti portosistemik është një sëmundje shumë më e pranishme te qentë e vegjël, si p.sh. Yorkshire. “Tek qentë, shunti portosistemik është më i zakonshëm në racat e pastërta sesa në racat e përziera,Racat në miniaturë janë më të prekurat, si: Schnauzer, Yorkshire Terrier, Qedri, Maltez, Shih Tzu, Dachshund, Irlandez Wolfhound, Old English Sheepdog dhe Cairn Terrier”, sqaron Amanda.

Një qen me një shunt portosistemik fillon të ketë toksina që qarkullojnë në trupin e tij

Shunti portosistemik është një problem shumë serioz sepse, pasi mëlçia nuk filtron gjakun portal (pasi nuk e filtron kalojnë pranë organit) substancat toksike janë ende të pranishme në të. Ky gjak kalon nëpër të gjithë sistemin e qarkullimit të gjakut dhe kalon nëpër organe të ndryshme të trupit. Kjo do të thotë që toksinat fillojnë të përhapen në të gjithë trupin dhe si pasojë mund të pësojnë probleme mjaft serioze. Një nga këto toksina që mbetet e pranishme në gjak në rastet e shuntit portosistemik është amoniaku. Ai lirohet nga zorrët dhe, te qentë e shëndetshëm, kalon nëpër mëlçi për t'u shndërruar në ure.

“Megjithatë, për shkak të shuntit portosistemik, amoniaku shkon drejt e në qarkullimin sistemik. Për shkak se është neurotoksik, mund të rezultojë në encefalopati hepatike (humbje e funksionit të trurit për shkak të dështimit për të hequr toksinat nga gjaku për shkak të dëmtimit të mëlçisë). Gjithashtu, gjaku i mbushur me amoniak do të kalojë përmes veshkave. Megjithatë, teprica e amoniakut, në vend që të eliminohet me urinë, do të fillojë të grumbullohet, duke shkaktuar gurët e famshëm në veshka, dhe kjo mund tëtë shoqërohen me shfaqjen e infeksioneve bakteriale në traktin urinar”, shpjegon specialistja.

Cilat janë shenjat klinike të shuntit portosistemik te qentë?

Duke qenë se shunti portosistemik mund të prekë pjesë të ndryshme të trupit, shenjat klinike janë mjaft të ndryshme. Ndër kryesoret, Amanda nxjerr në pah ato që lidhen me përfshirjen e sistemit nervor. “Qentë janë të pranishëm: ecje kompulsive, shtypja e kokës ndaj objekteve, humbja e koordinimit të lëvizjeve të vullnetshme të muskujve, letargji dhe përgjumje. Gjithashtu, vërehen edhe shenja të tjera klinike si: diarre, të vjella, rritje të shpeshtësisë së urinimit (poliuria), ndjesi e tepruar e etjes (polydipsia) dhe gjak në urinë (hematuria) për shkak të formimit të gurëve në veshka”, sqaron. specialist.

Si merret diagnoza e shuntit tek qentë?

Është shumë e rëndësishme që pronari ta çojë kafshën te veterineri sapo të vërë re shenjat klinike të sipërpërmendura. Në zyrë, veterineri do të vlerësojë këto manifestime klinike dhe historinë e pacientit. Për të konfirmuar diagnozën e shuntit tek qentë, është e nevojshme të kryhen disa analiza, duke përfshirë analizat e gjakut, tomografinë e kompjuterizuar dhe ultratinguj.

Si mund të trajtohet shunti i mëlçisë tek qentë?

Trajtimi i rasteve të shanteve portosistemike duhet të fillojë menjëherë pas konfirmimit të diagnozës. Aimund të bëhet klinikisht dhe/ose me ndërhyrje kirurgjikale. Trajtimi klinik i shuntit të mëlçisë ndihmon në mbajtjen e pacientit të qëndrueshëm. Amanda shpjegon se si mund të bëhet ky trajtim. “Terapia me lëngje mund të kryhet për të korrigjuar dehidratimin, çekuilibrat elektrolite dhe acido-bazike dhe gjithashtu për të ruajtur glukozën në gjak. Antibiotikët që veprojnë në mikrobiotën që prodhon ureazë mund të përdoren për të ulur sasinë e uresë në gjak. Mund të përdoret edhe laktuloza, pasi vepron në rritjen e eleminimit të përmbajtjes së zorrëve dhe nxit ‘acidifikimin’ e lumenit të zorrëve, duke favorizuar shndërrimin e amoniakut në amoniak (që është më pak toksik)”, sqaron ai.

Përveç kësaj, është gjithashtu e rëndësishme që qentë me shant portosistemik t'i nënshtrohen menaxhimit dietik dhe të marrin një dietë më proteinike. “Kufizimi i proteinave mund të shkaktojë kequshqyerje protein-kalori kur kryhet për periudha të gjata. Prandaj rekomandohet një dietë me proteina të tretshme të ofruara në sasi të vogla”, thotë ai.

Qentë me shunt portosistemik kongjenital mund të kenë nevojë për operacion

Kirurgjia në rastet e shuntit tek qentë mund të jetë e nevojshme për të korrigjuar problemin një herë e përgjithmonë. Amanda shpjegon se ndërhyrja kirurgjikale duhet të kryhet vetëm në rastet e shuntit portosistemik te qentë e tipit kongjenital. Ajo nuk rekomandohetpër qentë me shunt të fituar: “Teknika më e rekomanduar është ajo që mbyll gradualisht enën, duke e lejuar mëlçinë të përshtatet me presionin e ri, sepse nëse mbyllja është e papritur, mund të shfaqet hipertension akut portal”, shpjegon specialisti. Para operacionit, qeni me shant hepatik duhet t'i nënshtrohet disa testeve. Përveç kësaj, është e rëndësishme që kafsha t'i nënshtrohet trajtimit klinik, pasi e lë kafshën të qëndrueshme për të kryer operacionin pa probleme. Vlen të përmendet se gjatë procedurës duhet të përdoret anestezi për qentë.

Qentë të predispozuar për shant portosistemik duhet të monitorohen që nga shtatzënia

Pasi nuk dihet saktësisht se çfarë e shkakton zhvillimin e shantit portosistemik te qentë, veterinerja Amanda shpjegon se kujdesi më i madh që mund të bëjë një tutor është kushtojini vëmendje të madhe gjatë shtatzënisë së një qeni, në mënyrë që shëndeti i këlyshëve të monitorohet që në moshë të hershme. Ajo tregon se ky kujdes duhet të jetë edhe më i madh te racat e predispozuara, siç është Yorkshire. Amanda thekson gjithashtu se edhe disa masa të tjera mund të ndihmojnë në shmangien e rasteve të shuntit tek qentë: “Duhet kujdes edhe me përdorimin e barnave dhe suplementeve pa udhëzim profesional, të cilat mund të favorizojnë zhvillimin joadekuat të fetusit, si dhe shfaqja e anomalive të ndryshme, si ato vaskulare. Për më tepër, nuk duhetriprodhoni qentë që kanë sëmundjen, edhe nëse janë trajtuar siç duhet”, sqaron ai.

Yorkshire: sëmundjet e zakonshme të racës shkojnë përtej shuntit portosistemik

Siç e shpjeguam, shunti portosistemik tek qentë është më i zakonshëm në racat e vogla, siç është Yorkshire. Megjithatë, ky qen i vogël gëzof është i predispozuar edhe për probleme të tjera shëndetësore që meritojnë vëmendje. Kur flasim për racën e Yorkshire, sëmundjet e syrit si atrofia progresive e retinës dhe displazia e retinës mbahen mend gjithmonë. Për më tepër, dhëmbët e dyfishtë janë gjithashtu një problem i shpeshtë në Yorkshire. Sëmundjet më të zakonshme të racës përfshijnë gjithashtu ato që lidhen me madhësinë e saj, siç është luksimi i patelës. Për shkak se është shumë i vogël, ekziston një rrezik më i madh për probleme me kockat dhe gjithashtu për të pasur aksidente. Prandaj, është gjithmonë e rëndësishme të qëndroni vigjilent për të shmangur rëniet në qentë e racës, veçanërisht në qentë e moshuar të Yorkshire. Sëmundje të tilla si hipoglikemia dhe trakeja e kolapsuar gjithashtu mund të jenë të shpeshta në këtë racë.

Është shumë e rëndësishme të kujdesemi për shëndetin e qenushit që në moshë të hershme. Aplikimi i të gjitha vaksinave të qenve, azhurnimi i deworming, vizitat e rregullta te veterineri, ofrimi i një diete të ekuilibruar dhe sigurimi i një rutine ushtrimesh janë masat bazë që lejojnë një cilësi të mirë jete për Yorkshire. Simptomat e sëmundjeve, çfarëdo qofshin ato, nuk duhet të jenë kurrëinjorohet dhe tutori duhet ta çojë kafshën te veterineri sa herë që gjen sjellje të çuditshme. Me një kujdes të tillë, Yorkshire Terrier mund të jetojë deri në 17 vjet, madje konsiderohet si një nga racat më jetëgjatë të qenve.