ခွေးများတွင် ကင်ဆာသည် အသက် ဆယ်နှစ်ကျော် ခွေးများတွင် သေဆုံးရသည့် အဓိက အကြောင်းရင်း ဖြစ်သည်။ ဝှေးစေ့ကင်ဆာဟု လူသိများသော Canine Testicular neoplasia တွင်၊ ရောဂါသည် အဓိကအားဖြင့် သင်းကွပ်ခြင်းမဟုတ်သော သက်ကြီးရွယ်အို ခွေးထီးများကို ထိခိုက်စေပါသည်။ အသက်အရွယ်ကြီးရင့်လာသည်နှင့်အမျှ၊ မဆင်းမထားသောဝှေးစေ့များရှိနေခြင်း (cryptorchidism) သည် ခွေးလိင်အင်္ဂါစနစ်တွင် အကျိတ်များဖြစ်ပေါ်လာစေရန် အထောက်အကူဖြစ်စေသော အခြားအကြောင်းရင်းတစ်ခုဖြစ်သည်။

BMC Veterinary Research မှ 2014 ခုနှစ်တွင် ထုတ်ဝေသော ပညာရပ်ဆိုင်ရာဂျာနယ်မှ လေ့လာမှုတစ်ခုက ထောက်ပြခဲ့သည်။ အန္တရာယ်အုပ်စု၏ 27% သည် ၎င်းတို့၏ဘဝတွင် တစ်ချိန်ချိန်တွင်၊ ဝှေးစေ့အကျိတ်တစ်ခု သို့မဟုတ် တစ်ခုထက်ပိုသော အကျိတ်များ ဖြစ်ထွန်းလာတတ်သည်။ စုစုပေါင်း၊ ၎င်းတို့သည် ခွေးထီးများတွင် တွေ့ရသော အကျိတ်အားလုံး၏ အနည်းဆုံး 4% မှ 7% ကိုကိုယ်စားပြုသည်ဟု ခန့်မှန်းကြသည်။ အကြောင်းရင်းများမှ ကုသခြင်းအထိ၊ ရောဂါရှာဖွေခြင်းနှင့် ကာကွယ်ရေးနည်းလမ်းများမှတစ်ဆင့် Rio de Janeiro မှ တိရစ္ဆာန်ဆေးကုဆရာဝန် Caroline Gripp ၏ ပံ့ပိုးကူညီမှုဖြင့် အောက်ပါအကြောင်းအရာနှင့်ပတ်သက်သည့်အရာအားလုံးကို စစ်ဆေးကြည့်ပါ။

ရောဂါ၏အကြောင်းရင်းကား အဘယ်နည်း။ ခွေး၊ Testicular neoplasia?

ကင်ဆာအများစုကဲ့သို့ပင် ဝှေးစေ့အကျိတ်များ ကြီးထွားလာရခြင်းအကြောင်းအရင်းမှာ ရှင်းရှင်းလင်းလင်းမရှိပေ။ တိရစ္ဆာန်ဆေးဆရာ Caroline Gripp မှ ရှင်းပြသည့်အတိုင်း ဤအခြေအနေကြောင့် ပိုမိုထိခိုက်ခံစားရသော ခွေးအုပ်စုတစ်စုရှိကြောင်း သိထားရသည်- “ဝှေးစေ့ကင်ဆာသည် မသင်းကွပ်ထားသော ခွေးထီးများတွင် အဖြစ်များသော neoplasm တစ်ခုဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် တိရိစ္ဆာန်၏ အသက် ၈ နှစ်မှ ၁၀ နှစ်ကြားတွင် ဖြစ်ပွားလေ့ရှိသော ရောဂါဖြစ်သည်။"

မဟုတ်ပါသို့သော်၊ ဝမ်းဗိုက်မှဆင်းမလာသော ဝှေးစေ့တစ်ခု သို့မဟုတ် နှစ်ခုလုံးရှိသော ခွေးအထီးများသည် သာမန်ဝှေးစေ့ရှိသောခွေးများထက် အကျိတ်ဖြစ်နိုင်ချေပိုများပါသည်။

Canine Neoplasm- ခွေးများတွင် Testicular Tumors အမျိုးအစားများ

အကျိတ်မျိုးစုံက ဝှေးစေ့ကို ထိခိုက်စေတယ်။ အဖြစ်အများဆုံး အမျိုးအစားသုံးမျိုးမှာ သုက်ပိုးထုတ်လုပ်ရန် တာဝန်ရှိသော မျိုးပွားဆဲလ်များ (seminomas) မှ ပေါက်ဖွားလာခြင်းဖြစ်သည်။ Testosterone ကိုထုတ်လုပ်သည့် ကြားခံဆဲလ်များ သို့မဟုတ် Leydig ဆဲလ်များ၊ နှင့် Sertoli ဆဲလ်များ၊ ဝှေးစေ့ကင်ဆာရှိသော ခွေးများ၏ ထက်ဝက်နီးပါးတွင် ဝှေးစေ့အကျိတ်အမျိုးအစားတစ်ခုထက်ပိုပါသည်။

• Seminomas- seminomas အများစုသည် ညင်သာပျော့ပျောင်းပြီး ပျံ့နှံ့လေ့မရှိပါ။ သို့သော်၊ အချို့သည် စည်းကမ်းကို ဖီဆန်ပြီး ခန္ဓာကိုယ်ရှိ အခြားအင်္ဂါများထံ ကူးစက်နိုင်သည်။

• Interstitial cell (Leydig) အကျိတ်များ- ဤဝှေးစေ့အကျိတ်များသည် အဖြစ်အများဆုံးဖြစ်ပြီး များသောအားဖြင့် သေးငယ်ပြီး ညင်သာပျော့ပျောင်းသည်။ ၎င်းတို့သည် ပျံ့နှံ့ခြင်း သို့မဟုတ် ပြင်းပြင်းထန်ထန် ပြုမူလေ့မရှိပေ။ ဤအကျိတ်အမျိုးအစားကို ခံစားရသောခွေးများတွင် ရောဂါလက္ခဏာအနည်းငယ်ရှိသည်။

• Sertoli ဆဲလ်အကျိတ်များ- ၎င်းတို့သည် ဝှေးစေ့အကျိတ်အမျိုးအစားအားလုံးတွင် အမြင့်ဆုံးဖြစ်နိုင်ချေရှိသည်။ ၎င်းတို့သည် cryptorchid တိရိစ္ဆာန်များတွင် ပို၍အဖြစ်များပြီး အခြားသူများထက် ပိုမိုပြင်းထန်စွာ ပျံ့နှံ့တတ်သည်။

နီအိုပလာစီးယားတွင် လက္ခဏာများကား အဘယ်နည်း။ဝှေးစေ့ရှိ ခွေးလား?

Caroline ၏အဆိုအရ၊ ကျူရှင်ဆရာသည် တိရစ္ဆာန်၏ ဝှေးစေ့တစ်ခု သို့မဟုတ် နှစ်ခုတွင် ပြောင်းလဲမှုများကို သတိပြုမိသောအခါ ခွေးဝှေးစေ့အတွင်းသားပေါက်ဖွားမှုကို သတိပြုမိနိုင်သည်။ "ပိုင်ရှင်သည် ဝှေးစေ့များကြား မညီမညွတ် [အခြားတစ်ခုထက်ကြီးသော] နှင့် တိရစ္ဆာန်တို့ထိမိသောအခါ နာကျင်ခြင်းအပြင် နှစ်ဖက်လုံးတွင် ရောင်ရမ်းခြင်းမှ ဖြစ်နိုင်ခြေရှိသော ရောဂါဖြစ်ပွားမှုကို သတိပြုနိုင်သည်။ သို့သော် သိသာထင်ရှားသော လက္ခဏာမှာ အမှန်တကယ်ပင်၊ ဝှေးစေ့များ ရောင်ရမ်းခြင်း" ဟု ကျွမ်းကျင်ပညာရှင်က အစီရင်ခံပါသည်။

အီစထရိုဂျင်ထုတ်လုပ်သည့်ဆဲလ်အချို့တွင် ရောဂါဒဏ်ခံရသော ခွေးများတွင် အမျိုးသမီးများတွင် အမျိုးသမီးဖြစ်ခြင်းလက္ခဏာများ ထင်ရှားနိုင်ပါသည်။ ဤအခြေအနေတွင်၊ ကြီးထွားနေသောနို့သီးဂလင်းများနှင့် နို့သီးခေါင်းများ၊ ချိန်ညှိထားသော အမြှေးပါး၊ အချိုးညီသောဆံပင်ကျွတ်ခြင်း၊ ပါးလွှာသောအရေပြားနှင့် အရေပြားရောင်ခြယ်ခြင်း (မဲမှောင်ခြင်း) တို့သည် ဝှေးစေ့အတွင်းရှိ ခွေးသားပေါက်စများကို ဖော်ပြနိုင်သည်။

ခွေးပေါက်စလေးဟု သံသယရှိလျှင် ဘာလုပ်ရမလဲ။ ရောဂါရှာဖွေစစ်ဆေးခြင်းကို မည်သို့ပြုလုပ်သနည်း။

သင့်အိမ်မွေးတိရစ္ဆာန်သည် ဝှေးစေ့ဧရိယာတွင် ရောင်ရမ်းခြင်း၊ မညီမညွတ်ဖြစ်နေခြင်းနှင့်/သို့မဟုတ် မသက်မသာဖြစ်နေသည်ကို ပိုင်ရှင်က သတိပြုမိပါက တိရစ္ဆာန်ဆေးကုသရေးစောင့်ရှောက်မှုကို အမြန်ဆုံးရှာဖွေရန် အရေးကြီးပါသည်။ "ကျူရှင်ဆရာသည် ခွေးကို ရောဂါရှာဖွေရန်အတွက် တိရစ္ဆာန်ဆေးဆရာထံ ချက်ချင်းခေါ်သွားရပါမည်။ အကယ်၍ ခွေးသားပေါက်မှန်ကြောင်း အတည်ပြုပါက၊ ခွေးသည် ဝှေးစေ့နှင့် ကပ်ပယ်အိတ်တို့ကို ဖယ်ရှားရန်အတွက် ခွဲစိတ်ကုသမှု ခံယူရပါမည်" ဟု ကင်ဆာအထူးကုဆရာဝန်က သတိပေးသည်။

palpation ကဲ့သို့သောရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာစစ်ဆေးမှုအပြင်ကပ်ပယ်အိတ်နှင့် စအိုလမ်းကြောင်း စစ်ဆေးခြင်း (ဖြစ်နိုင်ချေရှိသော အစုလိုက်အပြုံလိုက်များကို ခံစားနိုင်ရန်) ပညာရှင်သည် ဖယ်ရှားထားသော ဝှေးစေ့၏ histopathology (biopsy) အပြင် ရင်ဘတ်နှင့် ဝမ်းဗိုက်ဓာတ်မှန်များဖြင့် ဝှေးစေ့အကျိတ်များကို ဖော်ထုတ်နိုင်မည်ဖြစ်သည်။

Canine Testicular neoplasia ကို ဘယ်လိုကုသသလဲ။

"ခွေးများတွင် ဤကင်ဆာအမျိုးအစားကို ကုသခြင်း၏ အဓိကအကျဆုံးမှာ ထိခိုက်ထားသော ဝှေးစေ့(များ) နှင့် ကပ်ပယ်အိတ်တို့ကို ဖယ်ရှားရန် ခွဲစိတ်မှုဖြစ်သည်။ ဤခွဲစိတ်မှုပြီးနောက်၊ တိရိစ္ဆာန်တွင် မည်သည့် neoplasm (အကျိတ်အမျိုးအစား) ရှိသည်ကို သိရှိရန် histopathology ဓာတ်ခွဲခန်းသို့ ပေးပို့လိုက်ပါသည်။ အချို့ကိစ္စများတွင် ခွဲစိတ်ကုသ၍ရသော်လည်း အချို့သောကိစ္စများတွင် ဓာတုကုထုံးပြုလုပ်ရန် လိုအပ်သည်" ဟု Caroline က ရှင်းပြသည်။

အခါ၊ ခွေးများတွင် ဓာတုကုထုံးကို အကြံပြုထားပြီး တိရစ္ဆာန်သည် ပြီးပြည့်စုံသော ကုသမှုကို ရရှိစေရန် ကုသမှုကို ပြင်းပြင်းထန်ထန် လုပ်ဆောင်ရမည်ဟု အကြံပြုထားသည်။ “ယေဘုယျအားဖြင့် ခွေးများသည် ဓာတုကုထုံးကို အလွန်ကောင်းစွာ တုံ့ပြန်ကြပြီး ဥပမာအားဖြင့် ဝပ်ခြင်းနှင့် အော့အန်ခြင်းကဲ့သို့သော လူသားများတွင် ကျွန်ုပ်တို့ မြင်တွေ့ရသည့် ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးများ ရှိလေ့မရှိပါ။ ခွေး၏အကောင်းဆုံးရလဒ်များရရှိစေရန်အတွက် နည်းပြဆရာသည် သင်တန်းများကိုမလွတ်စေဘဲ ကုသမှုကို မှန်ကန်စွာလိုက်နာရန် အရေးကြီးသည်" ဟု ကင်ဆာအထူးကုဆရာဝန်က အလေးပေးဖော်ပြသည်။

ကုသမှုတွင် ခွေးကို ဂရုစိုက်မှုကား အဘယ်နည်း။

ဝှေးစေ့နှင့် ကပ်ပယ်အိတ်များကို ဖယ်ရှားပြီးနောက်၊ ခွဲစိတ်ပြီးသည့်ကာလတွင် တိရစ္ဆာန်ပြန်လည်ကောင်းမွန်လာစေရန် ဂရုစိုက်မှုအချို့ ပါဝင်သင့်သည်။ကောင်းတယ် “ဒီအချိန်မှာ ခွေးရဲ့ ကြီးကျယ်ခမ်းနားတဲ့ ဒေါသကို လျှော့ချဖို့က စိန်ခေါ်မှုတစ်ခုပါ၊ ဒါပေမယ့် အရမ်းလိုအပ်ပါတယ်။ တိရိစ္ဆာန်သည် ချုပ်ရိုးမထိစေရန် သို့မဟုတ် အလွန်အမင်းအားစိုက်ထုတ်ခြင်းမပြုရန် သင်သတိထားရပါမည်" ဟု Caroline က အားဖြည့်ပေးပါသည်။

ကံကောင်းစွာဖြင့်၊ ခွဲစိတ်ခြင်းသည် ဝှေးစေ့အကျိတ်အများစုအတွက် ကုသနည်းဖြစ်သည်၊ အကျိတ်အများစုတွင် ထိခိုက်ခံရသောတိရစ္ဆာန်များ၏ ရှင်သန်နှုန်းမှာ မြင့်မားပြီး သက်တမ်းမှာ အလွန်မြင့်မားသည်။ ကြိုတင်ကာကွယ်ခြင်းနှင့် စောစီးစွာရောဂါရှာဖွေခြင်းသည် ခွေး၏ရှင်သန်မှုနှင့် ဘဝအရည်အသွေးကို တိုးမြင့်လာစေပါသည်။"

Canine testicular neoplasia ကို ကာကွယ်ရန် နည်းလမ်းများကား အဘယ်နည်း။

သို့ မကြာခဏသွားရောက်ခြင်းအပြင်၊ ပုံမှန်စစ်ဆေးမှုများအတွက် တိရစ္ဆာန်ဆေးကုဆရာဝန်၊ canine testicular neoplasia သည် တိရစ္ဆာန်ကို ချေမှုန်းခြင်းဖြင့် ကာကွယ်နိုင်သည်။ "ဤကင်ဆာအမျိုးအစားကို ကာကွယ်ရန် အကောင်းဆုံးနည်းလမ်းမှာ ဖြစ်နိုင်ရင် အသက် 5 နှစ်မတိုင်မီ ခွေးကို သင်းကွပ်ပစ်ခြင်းဖြစ်သည်" ဟု ကင်ဆာရောဂါဗေဒပညာရှင်က အကြံပြုထားသည်။ ခွေးကို ခွဲထုတ်ခြင်း၏ ကောင်းကျိုးဆိုးကျိုးများကို ဖြစ်နိုင်လျှင် ဖြစ်နိုင်ရင် ခွေးလေးကောင်မပေါက်မီ သင့်တိရစ္ဆာန်ဆေးဆရာနှင့် ဆွေးနွေးသင့်ပါသည်။