Një sëmundje tjetër në botën e njerëzve që ka një "version" për kafshët shtëpiake, goditja në tru tek qentë mund të mos jetë aq e zakonshme, por është po aq e rrezikshme. Me mundësi të ndryshme shkaqesh, ndodh kur ka diçka që pengon ardhjen e gjakut në trurin e kafshës. Shenjat neurologjike, si krizat te qentë, janë një nga simptomat kryesore të goditjes në tru, e cila duhet të trajtohet menjëherë në mënyrë që ashpërsia e pasojave të mund të kontrollohet më lehtë. Për të kuptuar pak më shumë gjendjen, biseduam me Gabriel Mora de Barros, veteriner i grupit Vet Popular. Hidhini një sy se çfarë shpjegoi!

Putrat e shtëpisë: Çfarë e shkakton një goditje në tru tek një qen?

Gabriel Mora de Barros: CVA (Aksidenti Vaskular Cerebral), i njohur aktualisht si AVE (aksident vaskular encefalik), është një gjendje patologjike shumë e zakonshme tek njerëzit. Kjo mund të ndodhë edhe te kafshët, megjithëse është shumë më pak e shpeshtë se te speciet tona. Aksidenti vaskular mund të shkaktohet nga disa situata që ndryshojnë profilin e shpërndarjes së gjakut në tru. Në një moment, ka një ndërprerje në furnizimin me gjak në tru (goditja ishemike) e cila mund të shkaktohet nga një tromb (një mpiksje e madhe që pengon gjakun të kalojë nëpër enët e gjakut) ose një enë gjaku e këputur. Kjo shkakton një rrjedhje gjaku nëbrenda trurit dhe rrjedhimisht për shkak të këputjes gjaku nuk arrin dot aty ku duhet.

Shumicën e kohës, kjo lidhet me problemet e zemrës (të cilat gjenerojnë mpiksje që përfundojnë në tru); tumoret primare të trurit; migrimi i parazitëve (krimbave) në rajonin e kokës; mpiksje nga një operacion i fundit; sëmundjet e koagulimit (ka disa kafshë që mpiksen shumë më tepër seç duhet); sëmundjet infektive si ehrlichiosis (sëmundja e famshme e rriqrave, në të cilën trombocitet – përgjegjëse për mpiksjen – ulen në qarkullim dhe nuk janë në gjendje të veprojnë në kohë kur një enë gjaku çahet), ndër të tjera.

PC: Cilat janë simptomat e një goditjeje te qentë?

GMB: Kafshët që kanë një goditje në tru mund të paraqesin fotografi të ndryshme klinike. Në veçanti, ndryshimet neurologjike – njësoj si te njerëzit – janë më të përhapurat, si: konvulsionet te qentë, hemiparaliza (kur vetëm njëra anë e trupit është e paralizuar), vështirësia në mbajtjen e qëndrimit (kafsha nuk mund të qëndrojë në këmbë ose nuk është në gjendje të mbështesë koka, për shembull), hipertermia (temperatura e lartë e trupit që nuk pasohet nga infeksioni), tetraparaliza (katër gjymtyrët dhe të dy anët e kafshës janë të paralizuara), lëvizjet e pavullnetshme të syve (ne e quajmë nistagmus, kur sytë lëvizin pa nevojë dhe më së shumti.një pjesë të kohës, shumë shpejt, duke e lënë kafshën edhe më të hutuar), ndër të tjera.

PC: Çfarë duhet të bëjë kujdestari kur kupton se kafsha është duke pasur një goditje?

GMB: Kur një pronar kupton se kafsha po shfaq shenja neurologjike që nuk i kishte më parë, ai duhet ta vendosë menjëherë atë kafshë në një vend të rehatshëm. Në këtë mënyrë, nëse ai konvulsohet ose përpiqet të ngrihet dhe të bjerë, ai do të mbrohet dhe nuk do të lëndohet. Pastaj ajo kafshë duhet të dërgohet menjëherë në spitalin veterinar më të afërt. Sa më shpejt të bëhet diagnoza, aq më mirë do të jetë.

Ekzaminimet që do të konfirmojnë se bëhet fjalë për goditje në tru tek një qen janë testet imazherike, si p.sh. tomografia e kompjuterizuar. Duhet të bëhet me anestezi të përgjithshme në mjekësinë veterinare, pasi kafshët nuk mund të lëvizin gjatë procesit. Për këtë arsye, shpesh përfundojmë në “diagnostikimin” e goditjes me shenja klinike, derisa të kryhet tomografia në një qendër të specializuar.

PC: Cilat janë efektet anësore të mundshme afatshkurtra dhe afatgjata të një goditjeje në qen?

GMB: Efektet anësore afatshkurtra janë simptomat neurologjike që tregojnë goditje në tru tek qentë. Fatkeqësisht, aksidenti mund të shkaktojë pasoja të pakthyeshme gjatë gjithë jetës, edhe nëse kafsha trajtohet shpejt. Ato mund të jenë lëkundje, vështirësi për të pulësuar një ose të dy sytë, vështirësipër të gëlltitur, vështirësi në ecje etj. Ka kafshë që nuk kanë pasoja dhe që arrijnë të rikthejnë 100% të situatës klinike pas trajtimit mjekësor mbështetës dhe shtrimit në spital.

PC: Si funksionon trajtimi i kafshës pas një goditjeje në një qen?

GMB: Trajtimi pas goditjes në tru ndryshon. Lloji i mjekimit për goditjen në tru tek qentë dhe terapitë e përdorura për shërim do të varen nga pasojat e mundshme që ka kafsha dhe çfarë ndryshimesh klinike ka zhvilluar pas goditjes në tru. Për shembull, kafshët që kanë pasoja konvulsive mund të kenë episode të izoluara ose të shpeshta konvulsive dhe kanë nevojë për mjekim të vazhdueshëm për kontroll. Kafshët e tjera mund të kenë vetëm disa çrregullime të lëvizjes që nuk kanë nevojë domosdoshmërisht për trajtim medikamentoz, por fizioterapi, akupunkturë dhe hidro- rutine. Vlen të theksohet se kafshët që janë mbipeshë, për shkak se kanë një profil metabolizmi më të përflakur, kanë më shumë gjasa të kenë probleme me zemrën ose një goditje të re, domethënë: është shumë e rëndësishme të ruani shëndetin e kafshës shtëpiake dhe peshën e tij gjatë ditës.

PC: A ka ndonjë mënyrë për të shmangur këtë lloj gjendjeje te kafshët?

GMB: Cilësia e jetës është ajo që zvogëlon shanset që kafsha të ketë një goditje në tru. Qentë obezë ose mbipeshë duhet të humbin peshë, ata me hipertension duhet të marrin ilaçepër kontroll, kafshët me sëmundje kronike duhet të shoqërohen gjithmonë nga veterinerët e tyre etj. Ekzaminimi rutinë çdo 6 muaj, të paktën, do t'i bëjë mjekët të dyshojnë dhe do të kuptojnë një kohë të gjatë përpara se kafsha të ketë mundësinë të paraqesë ndonjë sëmundje kronike dhe ta shmangë atë sa herë që është e mundur.