Gizakien munduko beste gaixotasun bat, maskoten "bertsioa" duena, txakurren trazua agian ez da hain ohikoa, baina bezain arriskutsua da. Kausa aukera ezberdinekin, animaliaren garunera odola iristea eragozten duen zerbait dagoenean gertatzen da. Seinale neurologikoak, hala nola txakurren krisiak, iktusaren sintoma nagusietako bat dira, berehala tratatu beharrekoa, sekuelen larritasuna errazago kontrolatu ahal izateko. Egoerari buruz pixka bat gehiago ulertzeko, Gabriel Mora de Barros Vet Popular taldeko albaitariarekin hitz egin dugu. Begira zer azaldu zuen!

Etxeko hankak: zerk eragiten dio trazu bat txakur bati?

Gabriel Mora de Barros: Gaur egun AVE (istripu baskular entzefalikoa), oso ohikoa den gaixotasun patologikoa da gizakietan. Animalietan ere gerta daiteke hori, nahiz eta gure espeziean baino askoz ere gutxiago izan. Istripu baskularrak garuneko odol-banaketaren profila aldatzen duten egoera batzuek eragin dezakete. Noizbait, garunerako odol-hornidura eten bat gertatzen da (iktus iskemikoa), tronbo batek (odola odol-hodietatik igarotzea eragozten duen koagulu handi bat) edo hautsitako odol-hodi batek eragin dezakeena. Horrek odol-ihes bat eragiten dugarunaren barnean eta, ondorioz, hausturaren ondorioz, odola ezin da iritsi behar den lekura.

Gehienetan, bihotzeko arazoekin erlazionatuta dago (garunean bukatzen diren koaguluak sortzen dituzte); garuneko tumore primarioak; parasitoen migrazioa (zizareak) buru eskualdera; Azken kirurgia baten koaguluak; koagulazio gaixotasunak (badaude animalia batzuk behar baino askoz gehiago koagulatzen dutenak); gaixotasun infekziosoak, esate baterako, ehrlichiosis (akainaren gaixotasun famatua, plaketak –koagulazioaz arduratzen direnak– zirkulazioa murrizten baitute eta odol-hodi bat hausten denean garaiz jokatu ezinik), besteak beste.

PC: Zein dira txakurren trazu baten sintomak?

GMB: Iktusa duten animaliek irudi kliniko desberdinak aurkez ditzakete. Bereziki, alterazio neurologikoak –gizakietan bezala– dira nagusienak, hala nola: txakurretan konvulsiak, hemiparalisia (gorputzaren alde bakarra gelditzen denean), postura mantentzeko zailtasunak (animalia ezin da zutik egon edo ezin du eutsi. burua, adibidez), hipertermia (gorputz-tenperatura altua ez da infekzioa jarraitzen), tetraparalisia (animaliaren lau gorputz-adarrak eta bi aldeak paralizatuta daude), begi-mugimendu nahigabeak (nistagmo deitzen diogu, begiak beharrik gabe mugitzen direnean eta gehienetan).denboraren zati batean, oso azkar, animalia are nahasiago utziz), besteak beste.

PC: Zer egin behar du tutoreak animalia dela ohartzean. iktusa izatea?

GMB: Jabea animaliak lehen ez zituen seinale neurologikoak erakusten dituela ohartzen denean, berehala jarri behar du animalia hori leku eroso batean. Horrela, konbultsioak egiten baditu edo altxatzen saiatzen bada eta erortzen bada, babestuta egongo da eta ez du minik hartuko. Orduan, animalia hori berehala eraman behar da hurbilen dagoen albaitaritzako ospitalera. Zenbat eta lehenago egin diagnostikoa, orduan eta hobea izango da.

Txakur baten iktusa kasu bat dela baieztatuko duten azterketak irudi-probak dira, adibidez, tomografia konputazionala, adibidez. Anestesia orokorrean egin behar da albaitaritzako medikuntzan, prozesuan zehar animaliak ezin baitira mugitu. Hori dela eta, sarritan iktusa seinale klinikoekin “diagnostikatzen” izaten dugu, zentro espezializatu batean tomografia bat egin arte.

PC: Zeintzuk dira epe laburrean eta luzean txakurren trazuaren albo-ondorio posibleak?

GMB: Epe laburreko bigarren mailako efektuak txakurren trazua adierazten duten sintoma neurologikoak dira. Zoritxarrez, istripuak bizitza osorako itzulezinak diren sekuelak sor ditzake, nahiz eta animalia azkar artatu. Dardara, begi bat edo biak keinu egiteko zailtasuna, zailtasuna izan daitezkeirenstea, ibiltzeko zailtasuna, etab. Sekuentziarik ez duten animaliak daude eta egoera klinikoaren % 100 itzultzea lortzen duten laguntza mediko tratamendua eta ospitaleratzearen ondoren.

PC: Nola funtzionatzen du animaliaren tratamenduak txakur bati kolpe baten ondoren?

GMB: trazuaren ondoren tratamendua aldatu egiten da. Txakurren iktusaren aurkako botika-mota eta sendatzeko erabiltzen diren terapiak animaliak zer ondorio izan ditzakeen eta iktusa izan ondoren zer aldaketa kliniko izan dituenaren araberakoak izango dira. Esaterako, desamortizazio-sekuelak dituzten animaliek krisialdi isolatuak edo maiz izan ditzakete eta etengabeko botikak behar dituzte kontrolatzeko. Beste animaliek ezinbestean droga-tratamendurik behar ez duten lokomozio-nahasmendu batzuk baino ez dituzte izan, baina fisioterapia, akupuntura eta hidrozintagailuak. Azpimarratzekoa da gehiegizko pisua duten animaliek, metabolismo-profila hanturatuagoa dutelako, bihotz-arazoak edo iktus berri bat izateko aukera gehiago dutela, hau da: oso garrantzitsua da maskota- ren osasuna eta pisua egunean mantentzea.

PC: Ba al dago animalien egoera hori saihesteko modurik?

GMB: Bizi-kalitatea da animaliak iktusa izateko aukerak murrizten dituena. Gehiegizko edo loditasun handiko txakurrek pisua galdu behar dute, hipertentsioa dutenek botikak hartu behar dituztekontrolerako, gaixotasun kronikoak dituzten animaliak beti albaitariekin joan behar dira, etab. Ohiko azterketak 6 hilabetez behin, gutxienez, medikuak susmatuko ditu eta animaliak gaixotasun kronikoren bat izateko aukera izan baino denbora luzez jabetuko da eta ahal den guztietan saihestuko du.