Kêbûna gurçikan di pisîkan de nexweşiyek e ku dema ku em qala felan dikin pir berbelav dibe. Bêyî dermankirinê, pirsgirêk hewceyê çavdêriya domdar û lênihêrîna taybetî ye ku ji tevliheviyan dûr nekevin. Tevî ku nexweşiyek giran e, pisîkek bi pirsgirêka gurçikê dikare ji kalîteya jiyanê kêfxweş bibe. Ji bo zelalkirina gumanên têkçûna gurçikê di pisîkan de, Patas da Casa bi veterîner Izadora Souza, ji Rio de Janeiro re axivî. Werin lê binêrin!

Patas da Casa: Çi dibe sedema têkçûna gurçikan di pisîkan de?

Izadora Souza: Pisîkan ji pisîkan zêdetir meyla têkçûna gurçikan heye. kûçikan wek adet û desteserkirin. Pêdivî ye ku ew rojane mîqdarek avê bixwin ku ne mimkûn e ku tenê bi tasek piçûk av were vexwarin û carinan jî ne bi kaniyê bixwe jî (ya ku em her gav destnîşan dikin ji ber ku pisik bi gelemperî vexwarina ava herikbar ji ava tasek piçûk tercîh dikin) . Ji ber vê yekê, ev yek dibe sedema bargiraniya gurçikê, ji ber ku laş mîqdara pêwîst av nagire.

PC: Dibe ku têkçûna gurçikan di pisîkan de bi nexweşiyên din ve têkildar be?

IS: Kêmasiya gurçikan jî dikare [bi nexweşiyên din re têkildar be]. Ew dikare di pisîkek ku bi cystitis heye de çêbibe (pêvajoya iltîhaba rîya mîzê ya jêrîn di pisîkên bi stres de pir gelemperî ye). Carinan, cystitis stresê ya cihêreng dikare pêşî li enfeksiyonek bakterî bigireew dikare derkeve rîya mîzê ya jorîn û bibe sedema pirsgirêka gurçikê. Wekî din, ne pir gelemperî ye ku pisîk bi nexweşiya dil re bibin, lê nexweşiya dil dikare bibe nexweşiyek bingehîn a têkçûna gurçikê. Ji ber vê yekê erê, hin nexweşî hene ku dibe sedema têkçûna gurçikan.

PC: Temenek ku heywan bibe gurçik heye an jî ferq nake?

IS: Temenê pisîkê tune ku gurçik bibe. Lê, pirê caran, gava ku pisîkek me ya gurçikê heye ku bi tenê û tenê mijarek şêwaza jiyan û adetên rêveberiyê ye, meyla wê ev e ku dema ku pisik jixwe pîr be ev ê xwe diyar bike. Hejmarek zêde ya nexweşên gurçikê yên me yên di temenekî pêşkeftî de hene, ji 6 an 7 salî. Lê ev yek rê nade pisîkek ciwan ku gurçikê nekeve. Wek min got, heta dikare jidayikbûnê be jî, xwedî pêşdîtinek ji bo pêşxistina vê ye.

PC: Di navbera kevirên gurçikan û têkçûna gurçikan de cudahî heye?

IS: Ji ber têkçûna gurçikê, xerabûna fonksiyona gurçikê heye. Ew gurçik wekî ku tê xwestin naxebite. Jixwe hesabkirina gurçikê pêkhateyek zexm e ku li hundurê gurçikê dimîne. Çend cureyên kevirên gurçikê hene, ku ji madeyên cihê hatine çêkirin û ji ber sedemên cuda (wekî cudahiya pH an jî kêmxwarinê) çêdibin. Gelek tişt pêşî li avakirina keviran digirin, lê pir gengaz û gelemperî ye ku apisîka ku têrê nake û kevirên gurçikan lê tune ye. Û nexweşên ku herdu jî hene hene. Lê tiştek ji ya din cuda ye.

PC: Nîşaneyên têkçûna gurçikan di pisîkan de çi ne?

IS: Ew dikare vexwarina avê zêde bike, bi kêmbûna îştah (ji ber ku zêdebûna urea di xwînê de, ku encama têkçûna gurçikan e, heywanê gêj dike), dibe ku vereş bike û bêhna uremîk hebe (bêhna acetone di dev de dema ku asta urea zêde ye di dev de bêhnek pir xurt e). Pisîk jî dikare bêaqil bibe, secde bibe û hinekî jî bêdeng bibe.

PC: Di pisîkan de dermanê têkçûna gurçikan heye?

IS: Dermanek ji têkçûna gurçikê re tune. Gurçik ne wek kezebê ye. Dema ku kezeb organek e ku nûjen dike, gurçik ne wusa ye. Ger ew birîndar bibe, ew ê birîndar bimîne. Tiştê ku em dikarin bikin ev e ku hin bûyeran derman bikin, bi nefrologek re bişopînin û heywanê bi serumê ji nû ve hîd bikin. Ew şopandinek herheyî ye û derman tune.

PC: Ma dermankirinek ji bo têkçûna gurçikê di pisîkan de heye?

IS: Tedawî di esasê xwe de ew e ku vî heywanî ji nû ve avjenî bike, şilek çêbike û heya dawiya jiyana wê serum çêbike. Çawa ev tê kirin bi ceribandin û bersiva dermankirinê ve girêdayî ye. Werin em xwe biguncînin ka ew ê çawa were kirin û çend caran. Pêdivî ye ku meriv her dem bi pisporek bişopîne û parêza vê biguhezîneteba. Carinan, em dikarin bi dermanê piştgirî dest pê bikin, lê ew bi bingehîn rehydration e.

PC: Meriv çawa pêşî li pisîkek gurçikê digire?

IS: Pêşîlêgirtina têkçûna gurçikê pir li ser bingeha rêveberiyê ye. Xwarinek têr bi xwarina hevseng û zêde vexwarina avê. Ev tê wê wateyê ku rojê bi kêmanî yek kîsik xwarina pisîka şil. Hin pisporên pisîkan tewra pêşniyar dikin ku hemî xwarina pisîkan şil be û ne xwarina hişk be, lê carinan ev ne pêkan e. Ji ber vê yekê, ya herî kêm tê pêşniyar kirin ev e ku heywan bi kêmî ve yek kîsik xwarina şil bi ava zêde bixwin. Ew ji bîhnxweş hez dikin, ji ber vê yekê em dikarin avê têxin vê saçê, tevlihev bikin û her roj bidin pisîk. Di heman demê de her dem baş e ku heywan ji bo şopandinê her sal di binê kontrolê de bin.

PC: Çi lênêrîna pisîkek gurçikê hewce dike?

IS: Pêdiviya pisîka gurçikê ji hêla nefrologist ve tê şopandin. Şîreta min her dem ew e ku hûn bi pisporek re bişopînin, ji ber ku ew ew kes e ku bi rastî her tişt li ser wê nexweşiyê lêkolîn kiriye û dê bikaribe heya dawiya jiyana xwe li dû wê pisîkê bişopîne. Nexweşiya jor û xwarê ye. Em dikarin heywanê aram bikin lê, wekî min got, derman tune, ji ber vê yekê ew dikare her gav xirabtir bibe. Ew bi bingehîn li dû tiştê ku pispor dipirse ye. Ger hûn ê her roj serum çêkin, divê hûn wiya bikinher roj, ji bilî dubarekirina îmtîhanan dema pêwîst be û li pey tiştên ku di derbarê xwarinê de tê pirsîn, çi biguherin û çi dermanan bixwin an nexwin.

PC: Di van rewşên têkçûna gurçikê de di pisîkan de neqla gurçikê heye?

IS: Belê, neqla gurçikê heye. Donorek heye ku ceribandinek lihevhatinê dike, mîna di mirovan de. Gurçika saxlem ji pisîkekê tê girtin û li ya din tê danîn. Lê ev ne tiştekî pir hêsan e, ne tiştekî ku her kes dike ye. Hebûn, hebûn. Lê heke min dîtiye ku ew kiriye an destnîşan kiriye? Na. Min nîşanên hemodialîzê dîtin, ku tiştek hinekî bikêrtir, erzantir û gengaztir e. Veguheztina gurçikan heye, lê, bi gelemperî, hemodialîz tê destnîşan kirin.